Dokumentunan ku a drenta ta konsistí di tur informashon por eskrito ku Konseho Insular a risibí, manera karta, rapòrt i/òf mensahe importante di email. Nan por ta prosedente di suidadanonan, Kolegio Ehekutivo i otro instansianan di gobièrnu. Dokumentunan ku a drenta ta públiko, despues ku a eliminá informashonnan ku ta sensibel pa privasidat. Konseho Insular i miembronan individual mes ta tuma un desishon tokante kiko mester pasa ku e dokumentunan akí.
Ingekomen stukken bestaan uit alle de door de Eilandsraad ontvangen schriftelijke informatie zoals brieven, rapporten en/of belangrijke e-mailberichten. Ze kunnen afkomstig zijn van burgers, het bestuurscollege en andere (overheids)instanties. De ingekomen stukken zijn openbaar, nadat privacygevoelige gegevens zijn verwijderd. De Eilandsraad en individuele leden nemen zelf een besluit wat er met deze stukken moet gebeuren.
Sekretario di Konseho Insular ta perkurá pa un relato kòrtiku di tur reunion. E relato ta kontené a lo ménos un resúmen al kaso di loke a papia, e tópikonan ku a atendé durante di reunion i kon a yena na un desishon.
De eilandgriffier draagt zorg voor een kort verslag van de vergaderingen.
Het verslag bevat een samenvatting van hetgeen er tijdens een vergadering aan de orde is geweest. Het betreft hier dus een verslag van alles wat er besproken is tijdens de vergadering en hoe de besluitvorming is vormgegeven.
Preguntanan por eskrito ta preguntanan dirigí na Konseho Insular pa un òf mas miembro di konseho insular. Preguntanan aki mester ta kòrtiku i ser entrega na eilandgriffier. Mester indiká si ta deseá e kontesta por eskrito òf verbal. E pregunta nan mester wòrdu kontesta denter di trinta dia, òf durante e siguiente reunion. Retraso ta ser komuniká i un término nobo ta ser establesí. E kontestanan ta ser manda na e miembronan di konseho insular via eilandgriffier. Hasidó di pregunta tin e oportunidat pa pidi informashon adishonal tokante e kontestanan risibí.
Vragen kunnen schriftelijk gesteld worden aan de Eilandsraad door één of meerdere leden van de eilandsraad. Deze vragen dienen kort te zijn en worden ingediend bij de eilandgriffier. Er moet worden aangegeven of een schriftelijk of mondeling antwoord gewenst is. De vragen moeten binnen dertig dagen worden beantwoord, of tijdens de eerstvolgende vergadering. Vertragingen worden gecommuniceerd en er wordt een nieuwe termijn vastgesteld. De antwoorden worden via de eilandgriffier aan de leden van de eilandsraad gestuurd. Vragenstellers hebben de mogelijkheid om aanvullende informatie te vragen over de ontvangen antwoorden.
Den un reunion, Kolegio Ehekutivo por primintí di hasi òf averiguá algu. Ta anotá solamente e kompromisonan ku klaramente lo por kumpli ku’ne konkretamente. Pa medio di e lista akí (Kolegio Ehekutivo i) miembronan di Konseho Insular tin un bista di kiko a primintí i òf kon i ki dia a kumpli ku e palabrashon. Di e manera aki por monitoreá e progreso.
In een vergadering kan het college toezeggen iets te zullen doen of uitzoeken. Toezeggingen worden alleen genoteerd als duidelijk is hoe deze concreet kunnen worden nagekomen. Met behulp van het overzicht met toezeggingen houden (het college- en) raadsleden in beeld wat is toegezegd en of, hoe en wanneer deze afspraken zijn nagekomen. Zo kunnen zij de voortgang bewaken.
Un moshon ta un ekspreshon di Konseho Insular, ku un òf mas miembro di Konseho Insular ta proponé i ku ta (òf por) keda someté na votashon. E moshon ta keda aprobá na momentu ku un mayoria di e miembronan presente a vota na fabor. Na momentu ku un mayoria di e miembronan presente vota kontra òf e votonan empatá, e moshon a keda rechasá.
Moties zijn uitspraken van de Eilandsraad, die door één of meer Eilandsraadsleden worden voorgesteld en in stemming (kunnen) worden gebracht. De motie is aangenomen wanneer een meerderheid van de aanwezige leden vóór gestemd heeft. Wanneer een meerderheid van de aanwezige leden tegen heeft gestemd of de stemmen staken, is de motie verworpen.
Desishonnan di Konseho Insular.
Den un reunion di toma di desishon e miembronan por vota ‘pro’ òf ‘kontra’ di un proposishon. Si mayoria di e miembronan ta ‘pro’, e proposishon ta aseptá. Si mayoria ta ‘kontra’, e proposishon ta rechasá.
Besluiten van de eilandsraad.
In de besluitvormende raadsvergadering wordt door de raadsleden 'voor' of 'tegen' een voorstel gestemd. Is de meerderheid 'voor' dan is het voorstel aangenomen. Is de meerderheid 'tegen' dan is het voorstel verworpen.
Eilandsverordeningen worden door de eilandsraad vastgesteld voor zover de bevoegdheid daartoe niet bij de wet of door de eilandsraad krachtens de wet aan het bestuurscollege of de gezaghebber is toegekend.
De eilandsraad maakt de eilandsverordeningen die hij in het belang van het openbaar lichaam nodig oordeelt.
De eilandsraad stelt een eilandsverordening vast waarin regels worden gesteld met betrekking tot de wijze waarop ingezetenen en belanghebbenden bij de voorbereiding van het beleid van het openbaar lichaam worden betrokken.
Un amienda ta un proposishon pa hasi un kambio den teksto di un dekreto ku ta serka Konseho Insular pa aprobashon. Esaki por ta trata di un diseño di ordenansa, un diseño di dekreto, un diseño di plan i/òf un nota di maneho. Si e amienda keda aprobá, e ora ei esaki tin e mesun státùs ku e dekreto mes. Pa kondusí na kambio di un proposishon, e amienda mester haña sosten di un mayoria den Konseho Insular.
Een amendement is een voorstel om een wijziging aan te brengen in de tekst van een voorliggend besluit dat voor vaststelling bij de Eilandsraad ligt. Dit kan gaan om een ontwerpverordening, ontwerpbesluit, ontwerpplan en/of beleidsnota. Wordt het amendement aangenomen, dan heeft dit dezelfde status als het besluit zelf. Om tot wijziging van een voorstel te leiden, moet het amendement de steun van een raadsmeerderheid krijgen.
Un korant di proklamashon ta e publikashon ofisial di Entidat Públiko Boneiru. Desishonnan di Konseho Insular, Kolegio Ehekutivo òf gezaghèber, manera ordenansanan insular i otro dekretonan, ta bira bálido ora hasi nan públiko o sea a ‘proklamá’ nan. Pues ta te ora ku publiká un regla di gobièrnu den e korant di proklamashon, esaki ta bira na vigor pa tur hende.
Een afkondigingsblad is de officiële publicatie van het openbaar lichaam Bonaire. Besluiten van de Eilandsraad, het bestuurscollege of de gezaghebber, zoals eilandverordeningen en andere besluiten, zijn pas geldig als ze openbaar zijn gemaakt oftewel ‘afgekondigd’. Een regel van het eilandsbestuur wordt dus pas voor iedereen van kracht nadat deze in het afkondigingsblad is gepubliceerd.
Na final di un periodo presupuestario, gobièrnu ta traha un relato anual inkluso un kuenta anual. Konseho Insular ta aprobá e dokumentunan akí. Por ehèmpel, Kolegio Ehekutivo ta responsabilisá su mes den Konseho Insular tokante finansa i e maneho ku nan a hiba durante e aña tras di lomba. Kolegio Ehekutivo ta manda e relato pa e Kolegio pa Supervishon Finansiero (CFT).
Na afloop van een begrotingsperiode maakt de regering een jaarverslag inclusief jaarrekening. De Eilandsraad stelt deze stukken vast. Zo legt het bestuurscollege in de Eilandsraad verantwoording af over de financiën en het gevoerde beleid van het afgelopen jaar. Het bestuurscollege stuurt het verslag naar het College voor Financieel Toezicht (CFT).
E presupuesto ta konsistí di proposishonnan presupuestario di tur parti di Entidat Públiko Boneiru. Den e presupuesto tin kuantu sèn kada parti ta haña i kua ta e gastunan ku nan ta verwagt durante e aña binidero. Kada presupuesto ta yega komo un diseño di ordenansa (un tipo di proposishon di lei) serka Konseho Insular, ku mester evaluá i aprobá e proposishonnan promé, pero ku por hasi kambio tambe. Aprobashon di presupuesto, o sea e derecho presupuestario, ta un di e derechonan mas importante di Konseho Insular.
De begroting bestaat uit de begrotingsvoorstellen van alle onderdelen van het openbaar lichaam Bonaire. Hierin staat hoeveel geld elk onderdeel krijgt en welke uitgaven zij het komende jaar verwachten. Elke begroting komt als een ontwerpverordening (een soort wetsvoorstel) bij de Eilandsraad die de voorstellen eerst moet beoordelen en vastellen, maar ook wijzigingen kan aanbrengen. De vaststelling van de begroting, ofwel het budgetrecht, is een een van de belangrijkste rechten van de Eilandsraad.